Kebîre Kavramının Anlamı ve Önemi
Arapça’da “büyük” anlamına gelen kebr kökünden türeyen kebîre, dinî literatürde “büyük günah” olarak geçer. İslam alimlerinin tanımına göre kebîre, dinen haram olduğu kesin delillerle sabit olan ve işlenmesi durumunda dünyada ya da âhirette ceza gerektiren fiillerdir. Bu fiillerin dışında kalan ve daha küçük boyutta olanlara ise sagîre (küçük günah) denir.
Kur'an ve Sünnette Büyük Günahlar
Kur'an-ı Kerim'de günah kavramı “zenb”, “ism”, “fısk” ve “isyân” gibi terimlerle ifade edilir. Kur'an'da özellikle büyük günahlardan kaçınanların küçük günahlarının affedileceği bildirilir:
“Eğer size yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, küçük günahlarınızı örteriz…” (Nisâ, 4/31).
Hz. Peygamber de hadislerinde, Allah’a ortak koşmak, adam öldürmek, faiz yemek, büyü yapmak gibi pek çok büyük günaha dikkat çeker ve bunlara karşı ümmetini uyarır. (Müslim, İman; Tirmizî, Kıyamet)
İslam Mezheplerinde Büyük Günah Tartışması
İslam tarihinin erken dönemlerinden itibaren büyük günah işleyen kişinin durumu tartışma konusu olmuştur. Haricîler, büyük günah işleyen kişinin imandan çıktığını savunurken; Ehl-i Sünnet mezheplerine göre bir Müslüman, büyük günah işlese bile iman dairesinden çıkmaz. Bu görüş, hem aklen hem de naslarla desteklenir.
Eş‘arî ve Mâtürîdî kelâmcılar, günahın imandan ayrı olduğunu, iman eden bir kişinin zaman zaman hataya düşebileceğini ancak tövbe ederek bağışlanabileceğini savunur.
Büyük Günahların Sayısı ve Listesi
Bazı kaynaklarda büyük günahların sayısı 7, 17, 70 hatta 700 olarak belirtilmiştir. Ancak eğitim ve öğretim açısından en yaygın olanı, geleneksel eserlerde geçen “72 Büyük Günah” listesidir. Bu liste, imanın ve İslam'ın şartlarını ihlal eden fiillerden, sosyal ve ahlaki bozulmalara sebep olan davranışlara kadar geniş bir yelpazeye sahiptir.
72 Büyük Günahın Öne Çıkanları:
-
İmanla ilgili: Allah’a şirk koşmak, din değiştirmek (mürted olmak), gayb bilgisiyle uğraşmak.
-
İbadetle ilgili: Namazı bilerek terk etmek, zekât vermemek, Ramazan orucunu tutmamak.
-
Ahlâkla ilgili: Ana-babaya isyan etmek, dedikodu, yalan, iftira, koğuculuk, haset, kibir.
-
Sosyal suçlar: Adam öldürmek, zina etmek, içki içmek, hırsızlık yapmak, faiz yemek.
-
Helal-haram sınırları: Domuz eti yemek, büyü yapmak, İslam’a ait değerleri küçümsemek.
Büyük Günahın Sonucu Ne Olur?
Büyük günah işleyen kişi, tövbe etmediği sürece hem dünyevî hem de uhrevî cezaya maruz kalabilir. Ancak Allah’ın affı sonsuzdur. Kur’an’da şöyle buyrulur:
“Ey nefislerine zulmetmiş kullarım! Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Allah bütün günahları bağışlar.” (Zümer, 39/53)
Sonuç: Denge ve Umut
Gerçek bir mümin, büyük günahlardan özellikle sakınmaya çalışır. Ancak bir günaha düşüldüğünde, tövbe ve bağışlanma kapısı her zaman açıktır. Dini hassasiyetin dengeli bir korku-ümit çizgisinde yaşanması, bireyi manen olgunlaştırır.
Ek Kaynak Tavsiyesi:
Vecdi Akyüz’ün kaleme aldığı “72 Büyük Günah ve Açıklamaları” isimli çalışması, bu konuda hem tarihî hem pedagojik bir perspektif sunar. İlgilenen okuyucular için derinlemesine bir inceleme imkânı sağlar.
