Göz Tembelliği (Ambliyopi) Nedir?

Göz tembelliği olarak da bilinen tıbbi terim ambliyopi, göz veya beyinde herhangi bir problem olmaksızın genellikle şaşılık kaynaklı bir veya iki gözün görme yeteneğinin normal olarak gelişmemesi durumudur. Erken çocukluk döneminde ortaya çıkan bu rahatsızlık, görme yeteneğinin eksik gelişimi sebebiyle bir veya iki gözde bulanık görme sorununa yol açabilir.

Göz tembelliği, kişinin derinlik algısını etkileyerek nesnelerin yakınlık veya uzaklığını doğru şekilde belirlemesini zorlaştırabilir. Bu durum, göz tembelliğinin yaygın belirtilerinden biridir. Ayrıca, bir gözün kısmen veya tamamen kapatılması da göz tembelliğinin belirtileri arasında yer alır. Göz tembelliği genellikle göz bantları, göz damlaları, gözlükler veya kontakt lensler gibi tedavi yöntemleriyle tedavi edilebilir. Bazı durumlarda ise ameliyat tercih edilebilir.

Göz Tembelliği Neden Olur?

Göz tembelliği, genellikle çocukluk döneminde görülen bir durumdur. Bu durum, göz ile beyin arasındaki sinir yollarını değiştiren, gözün arkasındaki ince bir doku tabakası (retina) ile beyin arasındaki iletişimi etkileyen anormal bir durumdan kaynaklanır. Kısaca, göz sinirinin kullanılmaması, göz tembelliğine ve bir gözün diğerine göre daha zayıf olmasına sebep olabilir.

Daha zayıf olan göz, daha az görsel sinyal alır ve bu durum sonucunda gözlerin eşgüdüm içinde çalışma becerisi azalır. Beyin de genellikle zayıf gözü görmezden gelerek görme yeteneğini diğer göze odaklar.

Göz tembelliği genellikle şaşılık kaynaklıdır ve şu nedenlerle ortaya çıkabilir:

  • Şaşılık: Gözleri konumlandıran kaslardaki dengesizlik, şaşılık olarak adlandırılan duruma neden olabilir. Bu durum gözlerin içe veya dışa kaymasına yol açarak gözlerin eşzamanlı hareketini engelleyebilir.

  • Gözlerde Kırma Kusurları: Miyop, astigmatizma veya hipermetrop gibi gözde görüş keskinliği farklılıkları, göz tembelliğine yol açabilir. Bu durum, herhangi bir gözün diğerinden farklı bir görüş açısına sahip olmasından kaynaklanır.

  • Katarakt: Genellikle doğumla birlikte ortaya çıkan katarakt, göz dokusunun bulanıklaşmasıdır. Bu durum görme yeteneğini azaltabilir ve göz tembelliğine yol açabilir. Genellikle cerrahi müdahale gerektiren bir durumdur.

  • Göz Kapağı Düşüklüğü: Ptozis adı verilen göz kapağı düşüklüğü, görüş açısını etkileyebilir ve göz tembelliğine neden olabilir.

Ayrıca, erken doğum, genetik faktörler ve gelişim bozuklukları da göz tembelliğine katkıda bulunan diğer faktörler arasında yer alabilir."

Göz Tembelliği Belirtileri Nelerdir?

Göz tembelliği, özellikle bir gözde görme kaybı, şaşılık, derinlik algısında azalma, eşzamanlı hareket etmeyen gözler ve gözlerde titreme gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Göz tembelliği belirtileri arasında şunlar yer alır:

Bu belirtiler sadece göz tembelliği ile sınırlı olmayabilir; ancak semptomların devam etmesi veya şiddetlenmesi durumunda bir göz doktoruna danışmak önemlidir.

Göz Tembelliği Nasıl Geçer?

Göz tembelliğini tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan yöntemler arasında gözlük veya kontakt lensler, göz bantları, göz damlaları ve sağlıklı gözün kapatılması ve zayıf göze baskı uygulanması bulunmaktadır. Ayrıca, göz sağlığı merkezlerinde uygulanan tedaviler ve göz egzersizleri de göz tembelliği için etkili olabilir.

Ancak, bu yöntemlerin etkisiz olduğu durumlarda cerrahi müdahale ve ameliyat da denenebilir.

Göz Tembelliği Nasıl Tedavi Edilir?

Görme kaybının ilerlememesi için erken teşhis sonrası uygulanan tedavi yöntemleri son derece kritiktir. Göz tembelliği tedavisinde başlıca kullanılan yöntemler arasında kapama tekniği, göz bantları, gözlükler veya lensler, ortoptik tedavi, CAM tedavisi, göz damlaları ve gerektiğinde ameliyat bulunmaktadır.

Göz tembelliği tedavi yöntemleri şunlardır:

  • Kapama Tekniği: Sağlıklı gözün kapatılmasıyla, diğer gözün daha fazla çalıştırılması hedeflenir. Bu kapatma süresi genellikle yaşa göre belirlenir.

  • CAM Tedavisi: Özel cihazlar kullanılarak seanslar halinde gözün daha iyi görmesi amaçlanır.

  • Ortoptik Tedavi: Göz hastanelerinde uygulanan fizik tedavi benzeri bir yöntemdir.

  • Göz Bantları: Güçlü göze bant uygulayarak zayıf gözün güçlendirilmesi sağlanır.

  • Gözlük: Kırma kusurlarını düzelterek ambliyopiye sebep olan faktörleri gidermeye yöneliktir. Görüş düzeldiğinde beyin, her iki gözü kullanmaya geri dönebilir.

  • İlaçlı Göz Damlaları: Sağlam göze atropin gibi ilaçlı damlalar uygulanarak, geçici bulanık görüşle beyin zayıf göze odaklanabilir.

  • Ambliyopi Ameliyatı: Nadiren uygulanan bir yöntemdir. Eğer çocuğun katarakt gibi yapısal bir sorunu varsa ve diğer tedaviler etkili olmuyorsa ameliyat düşünülebilir."

Göz Tembelliği Nasıl Teşhis Edilir?

Göz tembelliği genellikle çocukluk döneminde başlar ve teşhis için göz doktoru öncelikle göz muayenesi yaparak göz yapısını, görme yeteneğini, kayma veya şaşılık gibi farklı bozuklukları kontrol eder. Ayrıca, bebeklerin ve küçük çocukların hareketli nesneleri takip etme becerisini değerlendirmek için testler uygulanır. Bu süreçte bir göz kapatılarak çocuğun tepkisi gözlemlenir.

Göz tembelliği öncesi veya sonrasında, çocukların düzenli göz kontrollerine katılması önemlidir. Bu, göz tembelliğinin önlenmesi veya ilerlemesinin engellenmesi açısından hayati önem taşır.