Peki, Peygamberimiz cuma namazının sünnetlerini nasıl eda ederdi? Cuma namazının ilk sünneti kaç rekattır, sonrasında sünnet var mıdır? HadiCuma Namazının Sünnetleri: Hadislerle Belirlenen Uygulamalar
Ashab-ı kiramın rivayetlerine göre, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) cuma namazının farzından önce dört, farzından sonra da dört rekat namaz kılardı. Bu uygulamalar, sahih hadislerle de desteklenmektedir.
Ebû Hüreyre (r.a.)’den nakledilen bir hadiste Resûlullah şöyle buyurmuştur:
“Biriniz cumanın farzını kılınca, ardından dört rekat namaz daha kılsın.”
(Müslim, Cuma 67-69; Ebû Dâvûd, Salât 238; Tirmizî, Cuma 24)
İbni Ömer (r.a.)’den gelen bir rivayet ise farklı bir durumu ortaya koyar. Resûlullah (s.a.v.), cuma namazının farzını cemaatle kıldıktan sonra mescitte sünnet kılmaz, evine giderek iki rekat nafile kılardı. (Müslim, Cuma 71)
Bu hadisler, sünnet namazların hem mescitte hem de evde kılınabileceğine işaret ederken, farklı uygulamaların da varlığını gösterir.
Farklı Rivayetlerin Anlamı Ne?
Cuma namazının sonrasında kılınacak sünnetlerle ilgili rivayetler bize iki temel bilgiyi sunar:
-
Peygamber Efendimiz, farz namazdan sonra ümmetine dört rekat sünnet kılmalarını tavsiye etmiştir.
-
Ancak kendisi, sünneti genellikle evinde iki rekat olarak kılmıştır.
Bunun sebebi ise sünnetin camide kılınmasının, onu farz gibi algılatma endişesidir. Böylece ümmetine zorluk çıkarmaktan sakınmış, kolaylaştırıcı bir tutum benimsemiştir.
Bazı sahabilerden gelen rivayetlerde ise, cuma namazının ardından iki rekatlık bir namazla yetinmeyip dört rekat daha kılındığı da ifade edilmiştir. Bu da, Hanefî mezhebine göre cuma farzından sonra önce dört, sonra iki rekat daha kılmanın uygun olduğunu ortaya koymuştur.
Cuma Namazından Önce Sünnet Var mıdır?
Cuma namazından önce kılınan dört rekatlık sünnetle ilgili kesin bir hadis olmasa da, Hanefîler ve Şâfîler, “her ezan ve kamet arasında namaz vardır” hadisini delil göstererek bu sünneti tavsiye etmişlerdir. Ayrıca Abdullah İbni Mesud’un (r.a.) cuma namazından önce dört, sonra da dört rekat namaz kıldığı rivayet edilmiştir. (Tirmizî, Cuma 24)
Zuhr-i Âhir Tartışması Nedir?
Cuma namazının geçersiz olma ihtimaline karşı, bazı âlimler tarafından “zuhr-i âhir” adıyla dört rekatlık öğle namazının kılınması gerektiği görüşü ortaya atılmıştır. Bu, özellikle bir şehirde birden fazla camide cuma namazı kılındığında geçerli sayılma meselesi ile ilgilidir.
Ancak bu görüşe karşı çıkan âlimler de vardır. Kimileri bu namazı gereksiz bulmuş, kimileri ise bid'at olarak değerlendirmiştir. Sahabe devrinde böyle bir uygulama olmadığı için, bunun İslam’a sonradan eklenen bir alışkanlık olduğunu savunmuşlardır.
Günümüz Uygulaması: Camide mi Evde mi Kılmalı?
Resûlullah’ın uygulamasına uyarak, cuma namazının son sünnetlerini evinde kılmak isteyenler için bu daha faziletli bir tercih olabilir. Ancak modern şehir hayatında bu çoğu zaman mümkün değildir. Bu nedenle camide kılmak da uygun görülmüştür. Özellikle sünnetlerin farz zannedilme riski kalmadığından, camide bu sünnetleri kılmak da umumiyetle benimsenmiştir.
Bazı sahâbîler, cuma namazının farzından sonraki sünnetleri farklı bir yerde kılmayı ya da araya konuşma koyarak farzla sünneti birbirinden ayırmayı tercih etmişlerdir. Bu da niyetlerin netleşmesi açısından anlamlı bir uygulamadır.
Ülkemizde Cuma Namazı Geçerli mi?
Zaman zaman Türkiye’de cuma namazının geçerli olup olmadığına dair tartışmalar ortaya atılmaktadır. Devlet başkanının İslami esaslara göre yönetici olmaması, İslâm devleti olmayışı gibi gerekçelerle cuma namazının sahih olmadığını öne süren görüşler mevcuttur.
Ancak İslâm dünyasının önde gelen âlimlerinden Sıddık Hasan Hân, bu şartların farz olmadığını belirtmiş ve şöyle demiştir:
“Cuma namazı için devlet başkanı, şehir, muayyen sayı, câmi ve tek câmide kılınma gibi şartların aranacağına dair Kitap ve Sünnet’ten hiçbir delil yoktur.”
Bu görüş, Türkiye gibi Müslümanların topluca ibadet edebildiği ülkelerde cuma namazının geçerli olduğu yönündeki güçlü delilleri desteklemektedir.
Sonuç: Hadislerden Ne Öğreniyoruz?
-
Cuma namazından önce dört rekat, buna imkân bulunamazsa iki rekat sünnet kılmak faziletlidir.
-
Cuma namazından sonra en az iki, en çok altı rekat sünnet kılmak sevaptır.
-
Hanefî mezhebine göre, dört rekat sünnet ardından iki rekat nafile kılmak daha uygundur.
-
Bu sünnetler hem camide hem evde kılınabilir.
-
Şartları gereği evde kılınması daha faziletli, camide kılınması ise uygulama açısından meşrudur.
Cuma günü namaza giderken sadece bir farzı değil, aynı zamanda birçok fazileti ve sünneti de yerine getirmek niyetiyle hareket etmek, müminin niyetini ve amelini güzelleştirir.
Kaynak: Riyâzü’s-Sâlihîn, Sahih Hadisler, Fıkıh Literatürü
