İslam dini, cömertliği Allah'ın sıfatları arasında bir özellik olarak gösterir. Allah sonsuz lütuf ve kerem sahibidir. Aynı şekilde Kur'an'da yer alan Rahmân, Rahîm, Vehhâb, Latîf, Tevvâb, Gaffâr, Afüv, Raûf, Hâdî gibi ilahi isimler de Allah'ın cömertliğini farklı yönleriyle ifade eden kavramlardır.
Hadis kitaplarında Hz. Peygamber'in cömertliğine dair birçok rivayet yer alır. Meşhur sahabelerden nakledilen hadislerde Hz. Peygamber'in insanların en cömert kişisi olarak tanıtıldığı görülür. Sahabeler, Hz. Peygamber'in kendisine ihtiyacını bildiren hiç kimseyi geri çevirmediğini belirtirler.
İşte cömertlikle ilgili bazı ayet ve hadislerin mealleri:
Cömertlikle İlgili Bazı Ayetlerin Mealleri:
"Siz hayra ne harcarsanız, Allah onun yerine başkasını verir." (Sebe, 34/39)
"Kim bir iyilik yaparsa, ona bundan daha hayırlı karşılık vardır." (Kasas, 28/84)
"Kim, Allah'ın huzuruna iyilikle gelirse, ona getirdiğinin on katı vardır." (Enam, 6/160)
"Şeytan sizi fakirlikle korkutur; sizi her türlü hayasızlığı ve ahlaksızlığı yapmaya teşvik eder. Allah ise size bağışlamayı ve bol nimet vermeyi vadeder. Allah, lütfu pek geniş olan, her şeyi hakkıyla bilendir." (Bakara, 2/268)
“Hayır olarak harcadıklarınız kendi iyiliğiniz içindir. Yapacağınız hayırları ancak Allah’ın rızasını kazanmak için yapmalısınız. Hayır olarak verdiğiniz ne varsa, karşılığı size tam olarak ödenir ve asla haksızlığa uğratılmazsınız.” (Bakara, 2/272)
Cömertlik İle İlgili Ayet ve Hadisler: İslam Dini Perspektifi
Cömertlik, İslam dini açısından bir fazilet olarak kabul edilir ve bu değeri yüceltir. İslam, cömertliği bencil duyguların tatmin aracı olmaktan çıkararak, Allah rızası ve insan sevgisinden oluşan ahlaki bir muhtevaya kavuşturur. Kur'an-ı Kerim'de, malını Allah rızası için değil sadece gösteriş yapmak amacıyla harcayan kişilerin bu davranışlarının ahlaki bir değer taşımadığı ve yardımlaşmanın ancak insanlara iyilik etme (birr) ve Allah'a saygı gösterme (takva) niyetine dayandığının altı çizilir (Bakara 2/264; Maide 5/2; Leyl 92/17-20).
Kur'an'da cömertlik öncelikle Allah'ın sıfatları arasında yer alır. Allah, sonsuz lütuf ve kerem sahibidir (Rahman 55/27, 76; Alak 96/3). Kerim ismi de Allah'ın bir adıdır (İnfitar 82/6). Ayrıca Kur'an'da geçen Rahman, Rahim, Vehhab, Latif, Tevvab, Gaffar, Afuv, Rauf, Hadi gibi ilahi isimler de Allah'ın cömertliğini farklı yönleriyle ifade eden kavramlardır.
Hadis kitaplarında Hz. Peygamber'in cömertliğiyle ilgili birçok rivayet yer alır. Meşhur sahabilerden nakledilen hadislerde Hz. Peygamber'in insanların en cömerti olarak tanıtıldığı görülür (Buhari, Bedü’l-vaḥy, 5, Savm, 7, Menakıb, 23; Müslim, Fezail, 48, 50). Enes b. Malik, Cabir b. Abdullah, Hz. Aişe gibi sahabeler de Hz. Peygamber'in kendisine ihtiyacını bildiren hiçbir kişiyi geri çevirmediğini belirtmişlerdir (Müsned, VI, 130; Müslim, Fezail, 56, 57).
Cömertlikle İlgili Ayetlerin Mealleri:
"Siz hayra ne harcarsanız, Allah onun yerine daha iyisini verir." (Sebe, 34/39)
"Kim bir iyilik yaparsa, ona bundan daha hayırlı karşılık vardır." (Kasas, 28/84)
"Kim, Allah'ın huzuruna iyilikle gelirse, ona getirdiğinin on katı vardır." (Enam, 6/160)
"Şeytan sizi fakirlikle korkutur, sizi her türlü hayasızlığı ve ahlaksızlığı yapmaya teşvik edebilir. Allah ise sizin affınıza, bağışlamanıza ve cömertliğinize teşvik eder. Allah, nimetlerini genişletendir ve O'nun lütfu sonsuzdur." (Bakara, 2/268)
"İyilik yapan ve iman edenlere gelince, onlara, hiçbir haksızlık yapılmaz. Onlar güven içinde olacaklardır." (Yunus, 10/62)
"Kim, Allah yolunda bir hayır yaparsa, ona on katı verilir. Kim de kötülük yaparsa, o kötülük kendisine tam olarak karşılık verilir. Onlar zelil olmazlar." (Enam, 6/160)
"Onlar, Allah yolunda sarf ettiklerini hiçbir zaman ziyan etmezler. Onların Rableri yanında öyle bir mükafatları vardır ki, ne korku onlara dokunur ne de onlar mahzun olurlar." (Bakara, 2/262)
"Onlar, ne bir alışveriş ne de bir dostluğun karşılığından dolayı yardım etmezler. Ancak, yalnızca Allah'ın rızasını kazanmak için yardım ederler. İşte onlar, doğru olanların ta kendileridir." (Bakara, 2/272)
Bu ayetler, cömertlik ve iyilik yapmanın sevaplarını vurgulayarak, Allah'ın cömertliğine ve lütfuna dikkat çeker. Müminlere, cömertlikle hareket etmeleri, hayır işlerinde bulunmaları ve başkalarına yardım etmeleri teşvik edilir. Cömertlik, Allah'a olan sevgi ve saygının bir göstergesi olarak görülür ve insanlara yardım etmek, toplumda yardımlaşmayı teşvik eder.
Cömertlik, İslam dini açısından önemli bir erdem olarak kabul edilir ve insanların Allah'a yaklaşmalarını, sevap kazanmalarını ve toplumda dayanışmayı artırmalarını sağlar. Cömertlik, malıyla, zamanıyla veya yetenekleriyle başkalarına yardım etmeyi ve paylaşmayı içerir. İslam'ın öğretileri, cömertlik ve yardımseverlikle ilgili olarak insanlara büyük bir sorumluluk yükler.
