Avrupa genelinde ultra işlenmiş gıdaların tüketim oranları dikkat çekici boyutlara ulaştı. İtalya ve Romanya’da yetişkinlerin günlük kalorilerinin yaklaşık yüzde 14’ü, İsveç ve İngiltere’de ise yüzde 44’ü bu gıdalardan geliyor. Ancak uzmanlara göre, “ultra işlenmiş” tanımı göründüğü kadar net değil.
Reading Üniversitesi’nden beslenme ve gıda bilimi profesörü Gunter Kuhnle, Euronews Health’e yaptığı açıklamada, “Net bir tanım yok” diyerek tartışmaya dikkat çekti. Dünyada en çok kabul gören NOVA sınıflandırma sistemi, gıdaları dört kategoriye ayırıyor:
-
İşlenmemiş veya az işlenmiş gıdalar (meyve, süt, kuruyemiş)
-
İşlenmiş mutfak malzemeleri (tuz, yağ)
-
İşlenmiş gıdalar (konserve sebzeler, peynirler)
-
Ultra işlenmiş gıdalar (enerji içecekleri, paket atıştırmalıklar, hazır erişte, dondurulmuş pizza).
Araştırmalar, ağırlıklı olarak ultra işlenmiş gıdalarla beslenmenin kalp hastalıkları, sindirim sorunları ve erken ölüm riskini artırabileceğini ortaya koyuyor. Ancak tüm ultra işlenmiş gıdaların “zararlı” olmadığı da vurgulanıyor. Örneğin, seri üretilen ekmek katkı maddeleri nedeniyle bu gruba girse de, sağlığı doğrudan tehdit etmeyebiliyor.
İngiltere’de yapılan son bir araştırma ise, ultra işlenmiş gıdaların beslenme açısından dengeli olduğu sürece kilo vermeye dahi yardımcı olabileceğini gösterdi. Araştırmacılar, asıl sorunun gıdaların işlenmesinden ziyade, yüksek şeker, tuz ve yağ içeriğiyle aşırı yeme eğilimi yaratması olduğuna dikkat çekiyor.
Diyetisyenlerin Önerileri
İngiliz Diyetisyenler Derneği sözcüsü Sammie Gill, alışverişte şu tavsiyeleri paylaşıyor:
-
Mümkün olduğunca bütün gıdalar alın – Taze sebze, meyve ve tam gıdalar tercih edin.
-
Sağlıklı atıştırmalıkları seçin – Şekerli yoğurt yerine sade yoğurt, cips yerine sade patlamış mısır tüketin.
-
Daha fazla lif ekleyin – Tam tahıllar, sebzeler ve baklagillere ağırlık verin.
-
İşlenmiş ve doğal gıdaları dengeleyin – Hazır yemeklere salata, makarnalara fasulye gibi eklemeler yapın.
-
Kendinizi suçlamayın – Ara sıra kek veya bisküvi tüketmek değil, uzun vadeli beslenme düzeni önemlidir.
Gill, “Önemli olan, arada sırada bir dilim kek yiyip yemediğiniz değil, genel diyetinizin nasıl göründüğüdür” diyerek, sağlıklı beslenmenin katı kurallardan çok, dengeli seçimlerle mümkün olduğunu vurguluyor.
