“Kendi nefsinin arzusunu kendisine ilah edineni gördün mü? Ona sen mi vekil olacaksın?”
(Furkân, 25/43)
Bu âyet, insanın iradesini, aklını ve kalbini hevâsına teslim etmesinin ne kadar büyük bir sapma olduğunu gözler önüne seriyor. Hevâ; insanın nefsinden kaynaklanan arzu, istek ve tutkularıdır. Allah Teâlâ, hevâyı ilah edinmenin şirk derecesinde bir sapıklık olduğunu bildiriyor.
🔍 Tarihî Arka Plan ve Mekkeli Müşrikler:
Mekkeli müşrikler, dirilişi inkâr ederek, Hz. Peygamber'le alay ediyor, onun tebliğine kulak tıkıyorlardı. Kendi heveslerini rehber edinmiş, putları arzu ve çıkarlarına göre şekillendirmişlerdi. Bu, sadece bir puta tapmak değil; Allah’ın hükmünü hiçe saymak ve nefsin yönlendirdiği bir yaşam tarzını kutsamaktı.
🔁 Günümüze Mesajı:
Hevâsını ilah edinmek; sadece geçmişteki putperestliğe mahsus bir davranış değildir. Günümüzde de insanın; arzularını, tutkularını, egosunu, hırslarını, şöhretini, servetini hayatının merkezine koyması bu anlamda bir tür "modern putperestlik"tir. Böyle bir durumda kişi, Allah’ın hükmünü değil, nefsinin sesini dinler.
🧠 Aklını Yitiren İnsan, Hayvandan Daha Aşağı:
Âyetin bağlamında, nefsin peşine düşenlerin akıllarını kullanmadıkları ve gerçeklerden habersiz yaşadıkları ifade edilir. Tıpkı çobanın peşinden giden ama nereye götürüldüğünü bilmeyen hayvanlar gibi... Ancak onlar akılsız oldukları için sorumlu değillerdir. Aklı olan ama onu kullanmayan insanlar ise hayvandan daha aşağı durumdadır.
📜 Hz. Mevlânâ’dan Derin Uyarılar:
Mevlânâ, nefsin putlaştırılmasının tehlikelerine dikkat çeker:
“Bütün putların anası, sizin nefsinizin putudur.”
“Nefsin hilesi hiç bitmez; her an bir tuzak kurar.”
“Nefsin, çakmak taşı ve demir gibi kıvılcım üretir. Kaptaki su biter ama nefsin akışı tükenmez.”
Bu uyarılar, nefisle mücadelenin ne kadar ciddi ve uzun soluklu olduğunu gösteriyor.
📌 Sonuç ve Mesaj:
-
Hevânın ilâh edinilmesi, aklın ve vicdanın terkidir.
-
Peygamberlerin görevi sadece tebliğdir; hidayet ise Allah’tandır.
-
Müslüman, nefsinin değil, Rabb’inin hükmüne tâbi olur.
-
Nefsini ilâh edinmiş bir kişi, sadece bu dünyada değil, âhirette de hüsrana uğrar.
🔔 Çağrı:
Ey insan! Hevânın esiri olma. Nefsini ilâh edinme. Aklını, kalbini ve iradeni sana hayat veren Rabbine teslim et. Nefsine değil, Allah’a kul ol ki gerçek özgürlüğe ulaşasın.
“Sen, Allah’ın emrine ve Resûl’ün sünnetine uy da, ten Ebû Cehli’nden ve nefsânî isteklerden kurtul...”
(Mevlânâ, Mesnevî)