Eşit Davranmanın Önemi
Peygamber Efendimiz, çocuk terbiyesinde en çok önem verdiği prensiplerden biri de çocuklar arasında adaletli ve eşit davranmaktır. Farklı davranışı adeta bir zulüm olarak tanımlamıştır. Sahabeden Numan bin Beşir’in, çocuklarından yalnızca birine bağışta bulunup diğerini dışlaması üzerine Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
“Çocukların arasında eşit olmalısın! O bağışı geri al ve beni buna şahit etme; ben zulme şahit olmam, ancak hakka tanıklık ederim.” (Ebû Dâvud, Müslim)
İmam Ahmed bin Hanbel’in rivayetinde de Efendimiz şöyle der:
“Çocukların üzerindeki haklardan biri de onlara eşit davranmandır.” (Hanbel)
Bu hadisler doğrultusunda âlimler, bir ebeveynin çocuklarına karşı her türlü ihsan, armağan ve sevgi gibi davranışlarda adaleti gözetmesinin farz olduğunu hükmetmiştir.
Farz-ı Ayn: Dinî Bilgiyi Öğretmek
Her babanın, evladına dinin zaruri kurallarını, yani imanını koruyacak ve dinî vecibelerini yerine getirmesini sağlayacak temel ilimleri öğretmesi gerekmektedir. Bunu bizzat yapamıyorsa güvenilir bir hoca bulmak en önemli görevlerindendir. Çünkü evladın dünya ve ahiret saadeti bununla yakından bağlıdır.
Yüce Kur’an şöyle buyurur:
“Namazı ehline öğret, sabırla devam et!” (et-Tâhâ, 132)
Hadislerde de:
“Çocuğun babası üzerindeki haklarından biri, aklı erince ona namazı öğretmektir.” (Ebû Dâvud)
“Çocuğa yazı, yüzme, atıcılık öğretmek ve sadece temiz rızıkla beslemek babanın hakkıdır.” (Beyhakî)
Evlendirilme Hakkı
Peygamber Efendimiz, çocukların babaları üzerindeki haklarından birinin büluğa erince evlendirilmek olduğunu bildirir:
“Çocuğun babası üzerindeki hakkı, büluğa erdiğinde onu evlendirmektir.” (Süyûtî, Beyhakî)
Eğer evlendirilmez ve bu durum gençte günah işlemesine sebep olursa, bu günahın sorumluluğu baba üzerinedir:
“Bir çocuk büluğa erdiğinde evlendirilmezse, yaptığı günahın vebali babaya aittir.” (Beyhakî)
Çocuklara Sevgi ve Dua
Dinimiz, çocuklara sevgi göstermeyi büyük bir fazilet sayar:
“Çocuklara muhabbet, ateşten korunmaya vesile olur. Onlara ikram, sırattan geçiş sebebidir. Onlarla birlikte yemek ise cehennemden kurtuluştur.”
“Çocuklarınızı çokça öpün; çünkü her öpücük size cennette bir derece kazandırır.” (Zeyd b. Ali)
“Anne babanın evladı için ettiği dua, peygamberin ümmeti için yaptığı duanın hızla kabulüne benzer.” (Suyuti)
“Evlatlık vazifesini hakkıyla yerine getiren babaya Allah bol rahmet etsin.” (el-Câmius-Sağîr)
Bu prensipler, İslam’ın çocuk hakları ve terbiyesinde ne denli kapsamlı ve insanî bir anlayışa sahip olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
