Eğitim, sadece sınıfta anlatılan konulardan ibaret değil; bir insanın kişiliğini, ahlâkını ve hayata bakışını şekillendiren köklü bir süreçtir. Bu süreçte, öğrencinin zihninde olduğu kadar kalbinde de yer edinebilen öğretmenler, gerçek anlamda “eğitimci” olma vasfını kazanır. Peki, böyle bir eğitimci nasıl olunur?
Tasavvuf kültürünün önemli temsilcilerinden Osman Nuri Topbaş, bu soruya verdiği cevapta bir öğretmenin yalnızca akademik yetkinliğinin değil, ruhsal olgunluğunun da temel belirleyici olduğunu vurguluyor. Onun yaklaşımında sevilen bir eğitimci, sadece bilgi veren değil; öğrencisinin ruhunu inşa eden, onu insanlıkta kemale erdiren bir gönül mimarıdır.
Eğitimde Gönül Bağının Gücü
Osman Nuri Topbaş’a göre gerçek eğitim, sevgi temellidir. Öğrenci, ancak kendisini seven ve samimiyetini hissedebildiği bir öğretmenden etkilenir. Bu nedenle eğitimcinin ilk görevi, öğrencisiyle güçlü bir gönül bağı kurmaktır. Bu bağ kurulmadan yapılan her bilgi aktarımı, kuru bir ezberden öteye geçmez.
Bu noktada Hz. Mevlânâ’nın “Testide ne varsa dışına o sızar” sözüyle bir benzetme yapan Topbaş, öğretmenin iç dünyasındaki hâlin, öğrencisine doğrudan yansıyacağını ifade eder. Eğer eğitimci güzel bir ruh hâline, olgun bir gönle sahipse; bu hâl, öğrencilerde karşılık bulur.
Eğitimci: Bilgiyi Aktaran Değil, Ahlâkı Yaşatan Kişi
İdeal eğitimci, sadece müfredata bağlı kalmaz. Bilgi verirken aynı zamanda adalet, merhamet, sabır ve edep gibi değerleri de işler. Çünkü asıl mesele; sadece başarılı bireyler değil, erdemli insanlar yetiştirmektir. Bu anlamda eğitimci, öğrencilerine model olur; söyledikleriyle değil, yaşadıklarıyla etkiler.
Topbaş’ın da ifade ettiği gibi, bir öğretmenin tesir gücü, onun takvası, ihlâsı ve istikamet üzerindeki kararlılığı ile doğrudan ilişkilidir. Kalbi eğitilmemiş bir öğretmen, öğrencisine sadece kuru bilgi aktarır; ama gönlü terbiyeli bir eğitimci, öğrencisinin kalbine yön verir.
Modern Eğitimde Kayıp Olan Ruh
Bugünün modern eğitim sisteminde teknik donanım, akademik başarı ve sınav odaklı yaklaşımlar ön planda tutuluyor. Oysa Osman Nuri Topbaş’a göre bu yaklaşım, insanın iç dünyasını ihmal ettiği için ciddi bir eksiklik barındırıyor.
Öğrenciler robotlaşırken; öğretmenler, adeta bir bilgi teknisyenine dönüşüyor. Ruh, gönül, sevgi, merhamet gibi kadim değerler eğitimden uzaklaştıkça; bilgi, insanı kemale ulaştırmaktan uzaklaşıyor. Bu yüzden sevilen bir eğitimci, aynı zamanda bu manevi boşluğu dolduracak bir şahsiyet olmalıdır.
Eğitimin Temelinde Allah Rızası Olmalı
Topbaş, her meslekte olduğu gibi eğitimcilikte de en yüce gayenin Allah rızası olması gerektiğini belirtir. Öğrencisini bir emanet olarak gören öğretmen, ona sadece akademik değil, ahlaki anlamda da yön vermelidir. Çünkü her insan, potansiyel bir cevherdir; bu cevheri işlemek ise gerçek eğitimcinin vazifesidir.
Eğitimde Merhamet ve Sabır Esastır
Bir eğitimcinin olmazsa olmaz iki vasfı daha vardır: merhamet ve sabır. Özellikle gençler üzerinde etkili olabilmek için sabırlı ve anlayışlı olmak şarttır. Hatalarına karşı hoşgörülü davranan, onları küçümsemeyen, kırmadan düzelten öğretmen, öğrencisinin gönlünde taht kurar.
Hz. Ali’nin “Çocuklarınızı zamanınıza göre değil, onların zamanına göre yetiştirin” nasihatiyle de bağ kuran Topbaş, eğitimcinin çağın ruhunu da okuyabilmesi gerektiğini vurgular.
Sonuç: Gönüllerde Yer Eden Bir Eğitimci Olmak
Sevilen bir eğitimci, sadece sınıfta değil; hayatın her alanında öğrencisine örnek olan kişidir. Onun eğitimi, sadece okul yıllarıyla sınırlı kalmaz; öğrencisinin tüm ömrü boyunca sürecek bir ilham kaynağına dönüşür.
Osman Nuri Topbaş’ın bu derinlikli yaklaşımı, eğitimciliğin sadece bir meslek değil; aynı zamanda manevi bir rehberlik, ahlaki bir önderlik olduğunu hatırlatıyor.
İdeal Bir Eğitimcinin Vasıfları: Sevgi, Sabır ve İmanla Büyüyen Gönüller
Eğitim, yalnızca bilgi aktarmak değil, ruhu ve karakteri inşa etmektir. Peki, bu kutsal vazifeyi yerine getirecek ideal bir eğitimci nasıl olmalıdır? İdeal bir eğitimcinin sahip olması gereken vasıfları, Osman Nuri Topbaş’ın öğretileri ışığında ele alıyoruz.
İyi bir fert ve toplum inşâ edebilmenin yolu, madde ve mânâ âhengi içinde, iyi bir eğitimden geçer. Bu eğitimi verecek olan iyi bir eğitimci nasıl olunur? İdeal bir eğitimcide hangi vasıflar bulunmalıdır?
Eğitim, yalnızca akademik bilgi aktarımından ibaret değil, aynı zamanda insan ruhunu beslemek, karakteri şekillendirmek ve toplumu düzene sokmak için bir araçtır. İyi bir eğitimci, hem bilgiyi aktaran hem de kişilik inşasına katkıda bulunan bir rehberdir. Bu önemli soruya Osman Nuri Topbaş ve diğer büyük alimlerin görüşleri ışığında cevap arıyoruz.
İdeal Eğitimci: Peygamber Efendimizin İzinde
Cenâb-ı Hak, en büyük insan terbiyecileri olarak peygamberleri göndermiştir. Dolayısıyla eğitim, yani terbiye hizmeti, bir peygamber mesleğidir. Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in en büyük muallimi, Cenâb-ı Hak’tı. O, hiçbir beşerden ders almadı, fakat insana hitap eden, insan ruhunu tahlil eden ne kadar ilim varsa, hepsinde zirveyi teşkil etti. Efendimiz’in yaşamı, bir eğitimci için en mükemmel örnek teşkil etmektedir. O, tüm insanlara örnek olacak şekilde eğitim verdi ve öğrencilerini sadece bilgiyle değil, ahlaki olgunlukla da donattı.
Eğitimcinin Kalitesi: Yetiştirdiği Talebelerle Ölçülür
İyi bir eğitimci, öğrettikleriyle değil, öğrencilerinin gelişimiyle değerlendirilir. Her sanatkârın mahareti, ortaya koyduğu eserle anlaşılır. Bu bağlamda, Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- insanları eğiterek, tarih boyunca en mükemmel eğitimciliği ortaya koymuştur. O’nun gösterdiği eğitim yöntemleri, kalplere dokunarak en etkili değişimi sağlamıştır.
Kendini İnşa Etmeden Başkalarını Yetiştirmek Mümkün Değildir
Eğitimcinin öncelikle kendisini inşa etmesi gerekir. Zira kendisini geliştiremeyen bir insan, başkalarına da faydalı olamaz. Eğitimcinin başarısı, yalnızca öğrencilerine öğrettiği bilgiden değil, kendi iç dünyasında gerçekleştirdiği tekâmülden de kaynaklanır. Kendini inşa etmeden başkalarını eğitmeye çalışmak, verimli bir sonuç elde edilmesini engeller. Boş bardakla başkasına su verilemez.
His ve Duygularla Eğitim Yapmak
Bir eğitimcinin hisleri ve duyguları güçlü olmalıdır. Öğrencilerin ruh hallerini, sıkıntılarını anlayabilmek, onlara uygun bir eğitim metodu sunabilmek için duygusal zekâ önemlidir. Bir eğitimci, öğrencisinin ruhsal durumunu fark etmeli ve ona göre hareket etmelidir. Bu, eğitimde en etkili yaklaşımı sağlayacaktır.
Gönül Doktoru Olmak
Her öğrencinin ihtiyacı farklıdır. Eğitimcinin, öğrencilerinin karakterlerini iyi analiz etmesi, her birine özel yaklaşım sergilemesi gerekir. Hazret-i Ebû Bekir gibi merhametli bir gönülle, Hazret-i Ömer gibi cesur bir yaklaşımla, her öğrencinin gelişimi için farklı metotlar uygulanmalıdır. Her talebe, kendine özgü bir eğitim tarzına ihtiyaç duyar. Eğitimcinin görevi, bu farklılıkları anlayarak her birini en uygun şekilde yönlendirmektir.
Toplumun İhtiyacına Yönelik Yetiştirme
Eğitimci, her bireyi yeteneklerine göre yönlendirmelidir. Matematikle ilgilenen birini matematik alanında, edebiyatla ilgilenen birini edebiyat alanında geliştirmek, onların potansiyelini en verimli şekilde kullanmalarını sağlar. Eğitim, kişiyi yalnızca hayata hazırlamakla kalmaz, aynı zamanda toplumun ihtiyaçlarına da uygun bir şekilde yönlendirir.
Sabır, Sebat ve Fedakârlık
Eğitimde başarılı olabilmenin en önemli anahtarlarından biri sabır, sebat ve fedakârlıktır. Eğitim, bir nehir gibi sürekli akan bir süreçtir ve bu süreçte karşılaşılan zorluklar, ancak sabırla aşılabilir. Müslüman eğitimciler, sabırla ve gayretle çalışarak başarılı bir nesil yetiştirme gayreti içinde olmalıdır.
Peygamber Efendimiz’in Mekke’de yaşadığı sabır, Medine’deki gelişmeleri hazırlamıştır. Sabırlı bir öğretmen, zamanla öğrencilerinin ruhsal ve zihinsel olgunlaşmasını sağlayarak daha büyük başarılar elde edebilir.
Sevgi ve Muhabbetle Eğitmek
Bir eğitimciye duyulan sevgi, onun eğitim yöntemlerinin etkinliğini artırır. Eğitim, muhabbettir, aşktır ve insanı kalben etkilemeyi gerektirir. Öğrenciler, kendilerine sevgiyle yaklaşan bir öğretmenden daha fazla şey öğrenir. Güler yüzle, tatlı dille yapılan eğitim, öğrencilerin kalbinde uzun süre yer eder.
Eğitimcinin, yalnızca ders saatlerinde değil, öğrencileriyle birebir iletişimde de zaman harcaması gerekir. Onlara yalnızca bilgi sunmakla kalmaz, aynı zamanda duygusal anlamda da onlara rehberlik eder.
İdeal Eğitimci Olmak İçin Gerekli Dört Şart
Mehmed Âkif Ersoy, eğitimcilerin sahip olması gereken temel nitelikleri şu şekilde ifade eder:
-
İmanlı olmak: Eğitimci, iman ve ibadet hayatıyla örnek olmalıdır.
-
Edepli olmak: Toplumla ilişkilerinde örnek bir şahsiyet sergilemelidir.
-
Liyakâtli olmak: Kendini sürekli olarak geliştirmeli ve yeterli bilgiye sahip olmalıdır.
-
Vicdanlı olmak: Öğrencilerinin gelişimini mes’ûliyet bilinciyle takip etmelidir.
Üç Önemli Nokta
Eğitimde dikkate alınması gereken üç temel husus vardır:
-
Bizim talebeye vereceğimiz not: Eğitimin sonunda, eğitimci olarak verdiğimiz eğitim ve aktardığımız bilgi, öğrencilerin gelişimini nasıl etkiledi?
-
Talebenin bizlere vereceği not: Öğrencilerin bize olan sevgisi ve bağlılığı, eğitimdeki başarımızın göstergesidir.
-
Cenâb-ı Hakk’ın kıyâmet günü bizlere vereceği not: Son olarak, Allah’ın huzurunda, eğitimciliğimizin ecrini almak en büyük ödüldür.
Eğitimci olmak, sadece bir meslek değil, bir hayat boyu süren bir sorumluluktur. Her insan, hayatı boyunca bir talebedir ve eğitimci, onun gelişiminde önemli bir rol oynar. Eğitimci, öğrencilerini sadece bilgiyle değil, sevgiyle ve hoşgörüyle de beslemelidir. Unutulmamalıdır ki, “Sevdiğimiz kadar tesirimiz olur.”
