Kurban ibadeti, sadece bir kesim eylemi değil; niyet, teslimiyet ve özenin birleştiği derin bir kulluk bilincidir. Bu nedenle, kurbanlık hayvanın seçimi de sıradan bir tercih değil, ibadetin kalitesini yansıtan önemli bir adımdır.
Peygamber Efendimiz (s.a.v), kurbanı Allah’a sunulan bir hediye olarak değerlendirir, bu sebeple kurbanlık seçiminde titizlikle hareket ederdi. Hadis kaynaklarında, “en gösterişli, alımlı koçu getirip Allah için kurban ettiği” bildirilmiştir. Buradan anlaşılacağı üzere, Efendimiz kurbanlık hayvanın sadece şartlara uygun değil, aynı zamanda dikkat çekici ve sağlıklı olmasına da dikkat ederdi.
Kurban için harcanan para, hayvana verilen değerin bir göstergesidir. Ancak bu, “pahalı olan kurbanlık da mutlaka uygundur” anlamına gelmez. Kurbanlık hayvanın dini kriterlere uygunluğu esas olandır. Zira fiyatı yüksek olsa bile kusurlu ya da şartları taşımayan bir hayvan kurban edilmez.
Kurbanlık Hayvanın Taşıması Gereken Özellikler Nelerdir?
Kurban edilecek hayvanın:
-
Sağlıklı,
-
Organları tam,
-
Ayakta durabilecek güçte ve
-
Besili olması gerekir.
Şu kusurları taşıyan hayvanlar kurban edilemez:
-
Boynuzları kökünden kırık,
-
Gözlerinden biri veya ikisi tamamen kör,
-
Dili, kuyruğu, kulakları veya memelerinin yarısı kesik,
-
Dişlerinin çoğu dökülmüş,
-
Kötürüm derecesinde hasta,
-
Yürüyemeyecek kadar topal.
Ancak doğuştan boynuzsuz, bir kulağı yırtık, hafif hasta ya da şaşı gibi durumlar kurban olmaya engel değildir.
Şâfiî mezhebine göre, yukarıda sayılan kusurların büyük çoğunluğu hayvanın kurban edilmesini engeller. Uyuz hayvanlar ya da yem yemesini engelleyecek derecede diş kaybı olanlar da caiz değildir.
Peygamberimizin Kurban Hassasiyeti: İbadetin Ruhunu Taşır
Efendimiz (s.a.v), kurban keserken yalnızca şartları sağlamakla kalmaz, Allah’a sunulan bu ibadetin en güzel şekilde ifa edilmesini isterdi. Kurban seçiminde, “nasıl olsa kesilecek” mantığına yer vermezdi. Bugün özellikle yurtdışında bu hassasiyetin ihmal edilerek zayıf, cılız ve değersiz hayvanların kurban edilmesi dinî açıdan doğru değildir.
Kurban, Allah’a yaklaştıran bir ibadet olduğuna göre, bu ibadeti en güzel şekilde yapmak da kulluğun şanındandır.
Kurban Nasıl Kesilir?
Peygamber Efendimiz Kurbanı Nasıl Keserdi?
Kurban Keserken Okunacak Dua
Kurban Kesme Âdâbı
Kurban Kesmenin Vakti ve Şekli
Kurban Keserken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kurbanlık Hayvanın Taşıması Gereken Özellikler
Kurbanlık Hayvanların Fiziksel Şartları ve Sınırları
1. Kurban Nasıl Kesilir?
Kurban kesimi, hem dini vecibe hem de dikkat ve özen gerektiren bir ibadettir. Kurban edilecek hayvan kıbleye doğru yatırılır, kesimi yapacak kişi de kıbleye yönelir. Bıçağın keskin olması sünnettir. Hayvanın canı çıkmadan önce, derisinin yüzülmemesi ve herhangi bir uzvunun kesilmemesi gerekir. Kurbanı kesen kişi veya vekil olarak bir başkası, “Bismillahi Allahu Ekber” diyerek hayvanın boğazını, nefes borusunu ve yemek borusunu kesmelidir. Kesim sonrası hayvanın tamamen canı çıktığından emin olmadan yüzme işlemine başlanmamalıdır.
2. Peygamber Efendimiz Kurbanı Nasıl Keserdi?
Resûlullah (s.a.v), kurban ibadetine büyük önem verir, en güzel, en gösterişli hayvanı seçmeye özen gösterirdi. Kurban keserken bizzat kendisi kesimi gerçekleştirir veya vekil tayin ederdi. Kurbanı yatırmadan önce “Allah’ım! Bu, senin rızan için ve senin emrinle kesilen bir kurbandır” diyerek dua ederdi. Hayvanı incitmeden, hızlı ve keskin bir bıçakla, büyük bir dikkat ve merhametle keserdi. Kurbanlık hayvana eziyet edilmemesi konusunda da ümmetini sıkça uyarırdı.
3. Kurban Keserken Okunacak Dua
Kurban kesimi sırasında okunacak dua şöyledir:
"Bismillahi Allahu Ekber. Allahümme hazâ minke ve leke."
Anlamı: "Allah'ın adıyla, Allah en büyüktür. Allah'ım! Bu kurban sendendir ve senin rızan içindir."
Kurban kesiminden önce bu duanın içtenlikle ve ihlasla okunması sünnettir. Ayrıca kesim öncesinde “İnne salâtî ve nusukî ve mahyâye ve memâtî lillahi Rabbi’l-âlemîn” (En’âm, 162) ayeti de okunabilir.
4. Kurban Kesme Âdâbı
Kurban keserken dikkat edilmesi gereken edep ve sünnetler şunlardır:
-
Kurbanlık hayvana iyi davranmak ve korkutmamak.
-
Hayvanı kesim yerine zorla sürüklememek.
-
Bıçağı hayvanın gözünün önünde bileylememek.
-
Hayvana canı çıkmadan önce başka işlem yapmamak.
-
Hayvanı kıbleye doğru yatırmak.
-
Kesimi hızlı ve ehil bir kişi yapmalı.
-
Kesimden sonra hayvanın tam can verdiğinden emin olmadan derisini yüzmemek.
-
Kurban etinden ilk olarak kesimi yapanın yemesi sünnettir.
5. Kurban Kesmenin Vakti ve Şekli
Kurban kesimi, Kurban Bayramı’nın ilk günü sabah namazından sonra başlar. Bayram namazı kılınmadan önce yapılan kesimler geçerli sayılmaz (şehirlerde). Kesim süresi üç gündür: Bayramın birinci, ikinci ve üçüncü günleri. (Hanefi mezhebine göre dördüncü gün güneş batana kadar da caizdir.) Kesim mümkün olduğunca ilk gün yapılmalıdır. Kurban, ehil kişiler tarafından, usulüne uygun şekilde, Allah'ın ismini anarak kesilmelidir.
6. Kurban Keserken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kurban kesimi sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar:
-
Kesim ehli bir kişi tarafından yapılmalı ya da vekâlet verilmelidir.
-
Bıçağın keskin olması hayvanın canını daha az acıtacağı için sünnettir.
-
Kurbanlık hayvan aç bırakılmamalı, kesim öncesi su verilmelidir.
-
Çevre temizliği ve hijyen kurallarına uyulmalıdır.
-
Kurban sahibinin niyeti bilinçli olmalıdır. Yani "Allah rızası için" niyetiyle kesilmelidir.
7. Kurbanlık Hayvanın Taşıması Gereken Özellikler
Kurbanlık hayvanın geçerli olabilmesi için bazı temel şartları taşıması gerekir:
-
Deve en az 5 yaşında, sığır ve manda 2 yaşında, koyun ve keçi ise 1 yaşında olmalıdır (bazı istisnalar hariç).
-
Hayvan görünür bir kusurdan uzak, sağlıklı, besili olmalıdır.
-
Ayakta durabilecek kadar güçlü olması gerekir.
-
Gözlerinden biri veya ikisi kör, boynuzları kökten kırık, kulakları kesik, kuyruğu yarıdan fazlası kesik olan hayvanlar kurban edilemez.
8. Kurbanlık Hayvanların Fiziksel Şartları ve Sınırları
Fiziksel kusurlar kurbanı geçersiz kılabilir. Şu durumlar kurban olmaya engeldir:
-
Topal ve yürüyemeyecek durumda olanlar.
-
Diğer hayvanlarla otlamaya gidemeyecek kadar hasta olanlar.
-
Kötürüm, cılız, zayıf, memesi kesilmiş, kuyruğu veya dili yarıdan fazla kesilmiş olanlar.
-
Doğuştan boynuzsuz olmak, hafif şaşılık, kulağın ucunun kesilmiş olması gibi kusurlar kurbana engel değildir.
Bu kurallar; ibadetin ruhuna, hayvanın eziyet görmemesine ve etin sağlık açısından uygun olmasına dayanır.