Kiracı, oturduğu eve yaptığı tadilatlar sonucunda değer artışı sağladığında, bu değer artışının oranı kadar mal sahibinden talepte bulunma hakkına sahiptir. Ancak bu talep hakkının detayları ve sınırları hakkında birçok kişi bilgi sahibi değildir. Kiracılar, zorunlu ve faydalı masraflar sebebiyle değer artışını talep edebilirler. Konuya ilişkin uzmanlar, önemli açıklamalarda bulundu. İşte detaylar...
Kiracı olarak bir ev veya işyeri kiraladınız ve bu süreçte düzenlemeler ve yenilemeler yaptınız. Bu durumda, yaptığınız değişiklikler sonucunda evin değeri artarsa, sebepsiz zenginleşme kuralları gereği kiraya verenden bu değer artışını talep etme hakkınız olduğunu biliyor muydunuz?
Ancak, değer artışı talep hakkı kira sözleşmelerinde bazen uyuşmazlıklara yol açabilmektedir. Bu nedenle, değer artışı talebinin detaylarına ve sınırlarına dikkat etmek önemlidir. Aksi takdirde kiracı, evi eski haline getirmek zorunda kalabilir veya hatta evden çıkarılabilir. Avukat Bengi Baltacı ve Avukat Ezgi Karadurak, konuyla ilgili önemli açıklamalarda bulundular.
Sınırlara Dikkat Edilmeli:
Avukat Bengi Baltacı, "Kira Sözleşmeleri Borçlar Kanunu'nda düzenlenmiştir. Borçlar Kanunu'na göre, kira sözleşmesi, kiraya verenin bir şeyin kullanılmasını veya kullanmayla birlikte ondan yararlanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşmedir."
Kira sözleşmeleri, her iki tarafa da yükümlülük getiren sözleşmelerdir. Kiraya veren kullanma hakkını kiracıya bırakırken, kiracı da dürüstlük kuralına uygun olarak kiralananı kullanma ve bedel ödeme (kira) borcu altındadır. Kiracı, kira sözleşmesine konu olan konutta veya iş yerinde değişiklik yapma hakkına sahiptir, ancak bu hakların sınırları Borçlar Kanunu'nda belirtilmiştir."
"Kiraya Verenin Borçlandığı Anlamına Gelmez"
Kiracılar, kiraladıkları ev veya iş yerinde yapacakları faydalı ve zorunlu masraflar sonucunda oluşan değer artışını, mal sahibinden talep edebilirler. Ancak bu talep belirli sınırlamalara tabidir ve kiracıların önceden izin alması gerekmektedir.
Avukat Bengi Baltacı, kira sözleşmelerinin Borçlar Kanunu'nda düzenlendiğini belirtmektedir. Kiraya veren, kiralananın kullanılmasını ve kiracının da buna karşılık kira bedelini ödemesini sağlayan sözleşmedir. Kiracı, kiralananı kira sözleşmesine uygun olarak özenle kullanma yükümlülüğüne sahiptir. Ancak Borçlar Kanunu'nun 321. maddesi, kiracının kiralananda yenilik ve değişiklik yapabilmesi için kiraya verenin yazılı rızasını alması gerektiğini belirtmektedir.
Kiraya veren, kiracının yapacağı yeniliklere rıza göstermek veya reddetmek konusunda serbesttir. Kiraya veren, değişikliği onaylamak istemezse kiracının başvurabileceği bir hukuki yol bulunmamaktadır. Kiraya veren, onay verdiği takdirde yenilik ve değişikliğin kapsamını belirler ve kiracının bu şartlara uyması gerekmektedir. Kiraya verenin onayı yazılı şekilde verilmesi gerekmektedir, bu nedenle kiracıların sözleşmelerini yazılı olarak yapmaları önemlidir.
Kiracının izin almadan yapacağı yenilikler kira sözleşmesinin ihlali anlamına gelir ve kiraya verenin fesih hakkını kullanmasına olanak sağlar. Kiracı, izinsiz yapılan yeniliklerin masraflarını kendisi karşılamak ve kiralananı eski durumuna getirmek zorundadır. Kiraya veren, fesih hakkının yanı sıra rıza dışı yapılan yenilikler nedeniyle tazminat da talep edebilir.
Ancak Yargıtay'ın içtihatlarına göre, kiracının yapmış olduğu faydalı ve zorunlu masraflar sonucunda kiralananın değeri artarsa, kiracı bu değer artışını vekaletsiz iş görme hükümleri uyarınca kiraya verenden talep edebilir. Kiracı, kira sözleşmesi devam ederken bu talepte bulunamaz, ancak kira sözleşmesi devam ederken kiralanandaki değer artışı satış sonucunda oluşmuşsa talep hakkı doğar. Sonraki kiraya veren ise bu değer artışından sorumlu değildir.
Yargıtay' Kararlarına göre, kiracının yapmış olduğu faydalı ve zorunlu masraflar sonucunda kiralananın değeri artarsa, kiracı bu değer artışını kiraya verenden talep edebilir. Ancak, bu talep belirli sınırlamalara tabidir.
Yargıtay, değer artışının talep edilebilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bunlar şunlardır:
Yapılan masrafların faydalı ve zorunlu olması: Kiracının yaptığı masrafların kiralananın değerini artırmak için gerekli ve faydalı olması gerekmektedir. Örneğin, yapılan tadilat veya iyileştirmelerin kiralananın kullanımını kolaylaştırması veya güvenliğini artırması gibi.
Masrafların kiraya verenin yazılı rızası olmaksızın yapılmış olması: Kiracının, kiraya verenin yazılı rızasını almadan yapmış olduğu masraflar talep edilemez. Kiraya veren, kiracının yapacağı yeniliklere rıza göstermek veya reddetmek konusunda serbesttir.
Değer artışının kiralananın satışı sonucu oluşması: Kiracı, değer artışını talep edebilmek için kiralananın satışı sonucunda oluşmuş olmasını gerektirir. Kiralananın satışı gerçekleşmeden önce, kiracı talepte bulunamaz. Bu nedenle, kiracının talep hakkı kira sözleşmesi devam ederken değil, sonraki bir zamanda doğar.
Yargıtay'ın kararlarına göre, kiracının talep hakkı sadece faydalı ve zorunlu masraflar sonucunda kiralananın değerinin artması durumunda geçerlidir. Diğer taraftan, kiracının keyfi veya lüks masraflar sonucunda oluşan değer artışını talep etme hakkı bulunmamaktadır.
Yukarıda bahsedilen şartları sağlayan bir kiracı, kiralananın değeri arttığı ölçüde kiraya verenden talepte bulunabilir. Ancak bu durumda da Yargıtay, talep hakkının sınırlı olduğunu ve değer artışının belirlenmesi için uzman bir değerleme yapılması gerektiğini belirtmektedir.
Sonuç olarak, kiracılar yapmış oldukları faydalı ve zorunlu masraflar sonucunda kiralananın değeri artarsa, kiraya verenden talepte bulunabilirler. Ancak talep etmek için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir ve bu konuda Yargıtay'ın kararlarına dikkat edilmelidir.
Kiracının değer artışını talep etme hakkı olduğu durumlar öncelikle faydalı ve zorunlu masraflar sonucunda kiralananın değerinin artmasıyla sınırlıdır. Kiracının yapmış olduğu masrafların kiralananın değerini artırdığına dair somut deliller sunması gerekmektedir. Bu deliller, bir değerleme raporu, uzman görüşleri, tadilat faturaları, fotoğraflar veya benzeri kanıtlar olabilir.
Değer artışını talep etmek için kiracının ayrıca kiraya verenden yazılı rıza almamış olması gerekmektedir. Kiracının, yapacağı masrafları kiraya verene bildirerek ve rıza alarak hareket etmesi önemlidir. Ancak, kiraya verenin yazılı rızasının alınmamış olması durumunda bile, faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığına dair deliller sunulması, talebin geçerliliği açısından önem taşır.
Değer artışının talep edilebilmesi için kiralananın satışı sonucu oluşmuş olması gerekmektedir. Kiralananın satışı gerçekleşmeden önce, kiracı talepte bulunamaz. Bu nedenle, kiracının talep hakkı, kira sözleşmesi sona erdikten sonra, kiralananın satışı ve değer artışı gerçekleştikten sonra ortaya çıkar. Kiracının talep hakkı, kira süresi boyunca yapılan masraflar sonucunda kiralananın değerinin artmasından ziyade, kiralananın satışından elde edilen değer artışını kapsar.
Yargıtay'ın kararlarına göre, kiracının talep hakkı sınırlıdır. Değer artışının belirlenmesi için uzman bir değerleme yapılması gerekmektedir. Kiracı, yapmış olduğu masraflar sonucunda kiralananın değerinin arttığını kanıtladığında, bu değer artışını talep edebilir. Ancak, değer artışı talebi, kiracının yaptığı masrafların tamamını veya kiralananın tüm değer artışını kapsamayabilir. Talep hakkının sınırları, Yargıtay'ın kararları ve mahkeme süreçlerinde belirlenecek faktörlere göre değişiklik gösterebilir.
Bu açıklamalar ışığında, kiracıların değer artışını talep etme hakkı olduğu durumlar belirli şartlara bağlıdır ve her durumun kendine özgü olduğunu unutmamak önemlidir. Hukuki danışmanlık almak ve mahkeme süreçlerinde profesyonel yardım almak, kiracıların haklarını ve taleplerini doğru bir şekilde ilerletmeleri için önemlidir. Kiracılar, taleplerini desteklemek için somut deliller sunmalı, değer artışının gerçekleştiği durumları belgelemeli ve gerektiğinde bir değerleme uzmanından destek almalıdır.
Değer artışını talep etme süreci genellikle şu adımları içerir:
Masrafların belirlenmesi: Kiracı, yapmış olduğu masrafları belirlemeli ve bu masrafların kiralananın değerini artırdığını kanıtlayacak delilleri toplamalıdır. Masrafların faturaları, tadilat veya iyileştirme çalışmalarına dair fotoğraflar, uzman görüşleri gibi belgeler, talebi destekleyebilir.
Kiraya veren ile iletişim: Kiracının, yapacağı masrafları kiraya verene önceden bildirmesi ve yazılı rıza alması önemlidir. Kiraya verenin yazılı rızası olmaması durumunda bile, kiracının yapmış olduğu masrafların kiralananın değerini artırdığına dair deliller sunması gerekmektedir.
Değer artışının gerçekleşmesi: Kiracının talep hakkı, kiralananın satışı sonucu ortaya çıkar. Kiralananın satışı gerçekleştikten sonra, kiracı, yapmış olduğu masraflar sonucunda kiralananın değerinin arttığını kanıtlayarak talepte bulunabilir.
Değerleme süreci: Kiracının talep ettiği değer artışını belirlemek için bir değerleme uzmanı tarafından bir değerleme yapılması gerekmektedir. Değerleme sürecinde, kiralananın piyasa değeri ve kiracının masrafları ile yapılan iyileştirmelerin değeri dikkate alınır.
Hukuki süreç: Kiracının talebi, kiraya veren tarafından kabul edilmezse veya anlaşmazlık yaşanırsa, hukuki yollarla çözüme ulaşma gerekebilir. Kiracı, hukuki danışmanlık alarak mahkeme sürecine başvurabilir ve haklarını savunabilir.
Özetlemek gerekirse, kiracıların değer artışını talep etme hakkı belirli şartlara bağlıdır ve somut delillerle desteklenmelidir. Her durum farklı olabilir, bu nedenle hukuki danışmanlık almak ve gerekli adımları doğru şekilde takip etmek önemlidir. Kiracılar, taleplerini doğru bir şekilde ilerletebilmek için yerel yasal düzenlemeleri ve Yargıtay kararlarını da göz önünde bulundurmalıdır.
