Ortadoğu’yu kasıp kavuran İran-İsrail savaşı, sadece iki ülkeyi değil, küresel dengeleri de etkiliyor. Son bir haftadır artan füze saldırıları, tehditler ve diplomatik mesajlarla birlikte ülkelerin pozisyonları da netleşti. Kimileri açık destek verirken, kimileri denge politikası izlemeye çalışıyor. İşte güncel tablo:
İRAN CEPHESİNDE KİMLER VAR?
Tahran yönetimi, İsrail’i bölgedeki en büyük tehdit olarak görüyor ve Filistin davası üzerinden meşruiyet zemini oluşturuyor. İran’a yakın silahlı yapılar da bu cephede aktif.
-
Hizbullah (Lübnan): İsrail sınırına yakın bölgelerde hareketliliğini artırdı.
-
Husiler (Yemen): Kızıldeniz’deki saldırılar ve açıklamalarla İsrail karşıtı cephede yer alıyor.
-
Irak’taki Şii milis gruplar: İran etkisinde hareket ederek İsrail karşıtı tutum sergiliyor.
Açık/Dolaylı Destekçiler:
-
Rusya: Diplomatik dengeyi korusa da, İran’ın barışçıl nükleer haklarını savunuyor. Putin’in açıklamaları, Batı’yı karşısına almadan Tahran’a “sinyal” gönderdi.
-
Kuzey Kore: Kim Jong-un, “Talep gelirse İran’a yardım ederiz” diyerek net mesaj verdi. “Küresel emperyalizmin paralı askerlerine” karşı olduklarını açıkladı.
İSRAİL’İN ARKASINDA KİMLER VAR?
İsrail’in müttefikleri geleneksel olarak Batı dünyası. Özellikle ABD, hem diplomatik hem de askeri destekle İsrail’in arkasında.
-
ABD: İsrail’in güvenliğini “kırmızı çizgi” olarak görüyor. Milyarlarca dolarlık silah ve savunma sistemleri yardımıyla en güçlü destekçi konumunda.
-
Birleşik Krallık, Almanya, Fransa: Diplomatik düzeyde İsrail’in “kendini savunma hakkı” vurgulanıyor.
-
Körfez Ülkeleri (BAE, Bahreyn, Suudi Arabistan): İran’a karşı mesafeli duruşlarıyla İsrail’e dolaylı destek sunuyorlar.
Trump’tan Sert Sözler:
ABD Başkanı Donald Trump, İran’ı doğrudan hedef alarak, “Teslim olmazlarsa nükleer tesisleri vururuz” diyerek savaş söylemini tırmandırdı.
TÜRKİYE: DENGELİ DURUŞTAN AÇIK DESTEĞE
Türkiye uzun süre boyunca dengeli ve arabulucu bir pozisyonda kalmaya çalışsa da son açıklamalarla birlikte denge bozuldu.
-
Cumhurbaşkanı Erdoğan, son grup toplantısında İsrail’in eylemlerini "barbarlık" olarak nitelendirdi:
“Netanyahu, Hitler’i geride bırakmıştır. İsrail, haydutluk sınırlarını zorlamaktadır. İran’ın bu saldırılara karşı kendini savunması doğaldır, meşrudur, hukuka uygundur.”
-
MHP Lideri Devlet Bahçeli ise daha önce yaptığı açıklamada İsrail’in hedefinde Türkiye olduğunu iddia ederek doğrudan uyarı mesajı verdi.
-
Erdoğan ayrıca Türkiye’nin her senaryoya hazır olduğunu vurguladı:
“Burası bakkal değil. Türkiye Cumhuriyeti gibi büyük bir devleti yönetiyoruz. Gelişmelere karşı hazırlıklıyız.”
ÇİN: DENGEYİ KORUMA ÇABASINDA
Pekin yönetimi, hem İran ile stratejik iş birlikleri sürdürüyor hem de İsrail ile ticaret hacmini korumaya çalışıyor. Çin, doğrudan taraf olmadan diplomatik çözüm çağrısı yapmayı tercih ediyor. Ancak bölgedeki istikrarsızlık Çin'in ekonomik çıkarlarını tehdit ettiğinden dolayı süreci dikkatle izliyor.
Özet Tablo:
| Ülke / Aktör | Desteklediği Taraf | Duruşu |
|---|---|---|
| ABD | İsrail | Askerî, ekonomik ve diplomatik destek |
| Rusya | İran (dolaylı) | Diplomatik denge, nükleer hak savunusu |
| Kuzey Kore | İran | Açık destek, fiili yardıma açık |
| BAE, Bahreyn, Suudi Arabistan | İsrail (dolaylı) | İran karşıtı duruş |
| Türkiye | İran | Son açıklamalarda açık destek |
| Çin | Tarafsız | Diplomatik dil, ekonomik hassasiyet |
| Irak’taki Şii Gruplar | İran | Silahlı yapıların desteği |
| Hizbullah – Husiler | İran | Fiili savaş cephesinde aktif |
İran İsrail savaşı, İran’ın müttefikleri, İsrail’e destek veren ülkeler, Ortadoğu çatışmaları, Türkiye İran ilişkisi, ABD İsrail desteği, Rusya İran açıklaması, Kuzey Kore İran yardımı, Çin Ortadoğu dengesi, İran İsrail krizi taraflar, Erdoğan İran desteği, Netanyahu eleştirisi
