Irak’ın başkenti Bağdat’ta düzenlenen 34. Arap Birliği Zirvesi, geniş katılımla gerçekleşti ve yayımlanan sonuç bildirisi bölgesel krizler ile işbirliği alanlarında önemli mesajlar içerdi. Zirvenin odak noktası, Gazze’de süregelen insani krizin sonlandırılması, Suriye ve Sudan’daki iç çatışmalara siyasi çözüm bulunması, Filistin meselesinde ortak tavır alınması ve Arap dünyasında ekonomik ve dijital dönüşüm süreçlerinin hızlandırılması oldu.
Gazze İçin Ortak Tavır ve İnsani Çağrı
Sonuç bildirgesinde, Gazze’de akan kanın durdurulması için uluslararası toplumdan acil müdahale istendi. Filistin halkının zorla yerinden edilmesine karşı net bir duruş sergilendi ve tüm sınır kapılarının açılarak insani yardımların engelsiz ulaştırılmasının önemi vurgulandı. İsrail’in saldırıları kınanırken, Gazze’nin yeniden inşası için Arap-İslam iş birliğiyle bir fon oluşturulması kararlaştırıldı.
Ayrıca, Filistin’in BM’de tam üyelik başvurusunun desteklendiği, iki devletli çözüm vizyonuyla uluslararası bir barış konferansının düzenlenmesi gerektiği bildirildi.
Suriye, Sudan, Yemen ve Lübnan Gündemdeydi
Zirve bildirisine göre, Suriye’nin toprak bütünlüğü ve siyasi geçiş sürecine destek kararı yinelendi. ABD Başkanı Donald Trump'ın yaptırımları kaldırma kararına duyulan memnuniyet ifade edildi. Sudan’daki çatışmalara karşı siyasi çözüm çağrısı yapılırken, ülkenin birliği, bağımsızlığı ve kurumlarına müdahale edilmemesi gerektiği vurgulandı.
Lübnan’ın istikrarı, Yemen'de barışçıl çözüm çabaları ve Libya’daki seçim sürecine destek de bildiride geniş yer buldu.
Terörle Mücadele ve Aşırılıkla Mücadelede Yeni Adımlar
Zirvede, terörizme karşı ortak mücadele vurgusu yapıldı. Irak’ın önerdiği “Terörle Mücadele ve Aşırılığı Önleme Ulusal Merkezi” ile 2026’da Bağdat’ta terör kurbanları için uluslararası konferans düzenlenmesi planı desteklendi. Ayrıca, Arap ülkeleri arasında “Terörle Mücadele ve Şiddeti Önleme Merkezi” kurulması da kabul edildi.
Ekonomik ve Dijital Dönüşüm İçin Ortak Hamleler
Ekonomik reform ve işbirliğini artırmayı hedefleyen zirvede;
-
“Önümüzdeki On Yıl için Arap Ekonomik Reform Sözleşmesi”,
-
2025-2035 Gıda Güvenliği Stratejisi,
-
Büyük Arap Serbest Ticaret Bölgesi ve Arap Gümrük Birliği girişimleri,
-
Irak’ın “Kalkınma Yolu Projesi” gibi başlıklar öne çıktı.
Ayrıca tahıl güvenliği ve su kaynaklarının korunması için Arap İttifakı kurulmasına karar verildi.
Yapay Zekâ ve Uzay Çalışmalarında Arap Atılımı
Zirvede yapay zekâ alanında bölgesel işbirliği kararı alındı. Bağdat’ta bir Arap Yapay Zeka Merkezi kurulması kararlaştırıldı. Ayrıca Bahreyn’in “Munzir” uydu projesiyle Arap uzay çalışmalarının desteklenmesi yönünde adımlar atıldı.
İnsani Yardım ve Sosyal Politikalar
Gazze’deki yetim çocuklar için BM iş birliğiyle bir yardım fonu oluşturulması, Arap kadınlarının ekonomik ve sosyal kapasitelerinin artırılması, Gençlik için Barış ve Güvenlik Stratejisi ve felaket mağdurları için güvenli sığınak sağlama girişimi de bildirinin dikkat çeken sosyal başlıkları arasında yer aldı.
Irak’a Teşekkür ve Destek
Sonuç bildirisinde Irak’ın ev sahipliği ve sunduğu girişimler takdir edildi. Zirve, Irak’ın Arap dünyasında ortak hareket kapasitesini artırmaya yönelik çabalarının önemli bir dönüm noktası olduğunu vurguladı.
