Dini bayramların hilâl tespitiyle belirlendiği İslam toplumlarında zaman zaman takvim hataları ya da toplu yanılmalar yaşanabiliyor. Peki, bir gün bayram olduğu sanılarak bayram namazı kılınır ve kurban kesilirse, ancak sonradan o günün aslında Arefe olduğu ortaya çıkarsa, bu durumda ibadetlerin hükmü ne olur?
Fıkıh kaynaklarına göre böyle bir durumda, topluca bayram günü ilan edilen ve bu doğrultuda ibadetlerin yerine getirildiği gün sonradan Arefe günü olduğu anlaşılmış olsa bile, o gün kılınan bayram namazı geçerli sayılır. Aynı şekilde kesilen kurbanlar da sahih kabul edilir ve kurban ibadeti yerine getirilmiş olur.
Hanefî mezhebine ait klasik fıkıh kaynaklarında da bu durum açıkça ele alınır. Zeylâî’nin Tebyinü’l-Hakâik (cilt 6, sayfa 4) adlı eserinde ve İbn Âbidîn’in Reddu’l-Muhtar (cilt 6, sayfa 219-220) adlı eserinde bu konuda yapılan açıklamalarda, toplu içtihada dayanarak yapılan ibadetlerin geçersiz sayılmadığı belirtilir.
Bu tür durumlar, dinî hükümlerde kolaylaştırıcı prensiplerin ne kadar önemli olduğunu da bir kez daha göstermektedir.
