ANEMİ (KANSIZLIK) NEDİR?
Kan hücreleri, vücudumuzun kemik iliği tarafından üretilen bir bileşenidir. Özellikle kırmızı kan hücreleri, alyuvarlar veya eritrositler olarak da bilinirler, vücudumuzdaki oksijenin taşınmasından sorumlu olan ve içlerinde belirli bir miktarda hemoglobin bulunduran hücrelerdir. Anemi, hemoglobin seviyelerinin düşük olması durumunda ortaya çıkan bir tıbbi durumu ifade eder.
Hemoglobin, kandaki kırmızı rengi veren ve oksijenin akciğerlerden vücudun diğer bölgelerine taşınmasını sağlayan demir açısından zengin bir proteindir. Anemi, kırmızı kan hücrelerinin içindeki hemoglobin konsantrasyonunun düşük olduğu bir durumdur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), anemiyi tanımlarken erkekler için litre başına 130 gram, kadınlar için ise litre başına 120 gram veya yeni doğanlar için litre başına 140 gramın altında hemoglobin seviyesi olarak belirlemiştir. Anemik bireylerde, kalp vücuda yeterli oksijen taşıyabilmek için normalden daha fazla çalışmak zorunda kalır, bu da hastalarda nefes darlığı ve sürekli yorgunluk gibi belirtilere neden olabilir.
ANEMİ BAŞLANGICI NEDİR?
Aneminin temel nedeni, vücutta yeterli miktarda kırmızı kan hücresinin bulunmaması veya bu hücrelerin yetersiz miktarda oksijen taşıyabilmesidir. Anemiye sahip bireylerin sıklıkla karşılaştığı belirtiler arasında soğuk hissetme, yorgunluk ve halsizlik bulunur. Aneminin çeşitli türleri vardır, ancak en yaygın görülen türü demir eksikliği anemisidir. Bu durum, vücutta yeterli miktarda demirin bulunmaması veya demirin düzgün bir şekilde emilim göstermemesi sonucu ortaya çıkar.
ANEMİ KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Anemi, yaşa bakılmaksızın birçok insanı etkileyebilen bir sağlık sorunudur. Hem erkeklerde hem de kadınlarda anemi görülebilir. Ancak, genç kadınlarda anemi, regl dönemlerinde kan kaybına bağlı olarak daha sık karşılaşılan bir durumdur. Bu dönemlerde kadınlar daha fazla kan kaybettikleri için demir eksikliği anemisi riski artar.
ANEMİ (KANSIZLIK) NEDEN OLUR?
Aneminin temel dört nedeni vardır: kan kaybı, kırmızı kan hücresi üretiminde eksiklik, kırmızı kan hücrelerinin hızlı yıkımı ve vücudun gerekli vitamin ve mineralleri (demir, B12 vitamini ve folik asit gibi) alım veya emilim eksikliği.
Kan kaynaklı aneminin en yaygın nedenleri arasında kadınların adet kanamaları, gastrointestinal kanamalar ve trombosit veya pıhtılaşma faktörlerinin azalması bulunur. Kırmızı kan hücresi üretiminin eksik olduğu durumlar, kronik hastalıklar, kemik iliği kanserleri (lösemi) ve kalıtsal hastalıklar gibi çeşitli sebeplere dayanabilir. Ayrıca bazı ilaçlar, otoimmün hastalıklar, kanserler, hamilelik, bebeklik dönemi, ergenlik ve yaşlılık dönemi gibi çeşitli yaşam evreleri de aneminin nedenleri arasında yer alır.
Kırmızı kan hücrelerinin üretimi için vücudun B12 ve folik asit gibi vitaminlere, demir gibi minerallere ihtiyacı vardır. Demir eksikliği anemisi, aneminin en yaygın nedenlerinden biridir. Demir, oksijen taşıyan hemoglobin molekülünün temel bileşenlerinden biridir. Vücutta yetersiz demir bulunursa, daha az hemoglobin üretilir ve dolayısıyla daha az oksijen taşınır. Demir eksikliği anemisi kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Genellikle aşırı adet kanaması veya yetersiz beslenme gibi nedenlerle demir eksikliği gelişebilir.
ANEMİ RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Anemi, bazı kronik hastalıklarla sıkça ilişkilendirilir. Bu hastalıklar, demir metabolizmasını ve kırmızı kan hücresi üretimini olumsuz etkileyerek anemiye yol açabilir. Kanser, Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi otoimmün hastalıklar gibi hastalıklar anemi riskini artırabilir.
Talasemi (Akdeniz anemisi), özellikle Akdeniz bölgesinde sıkça görülen kalıtsal bir anemi türüdür. Talasemi hastaları, genetik bir bozukluk nedeniyle normal hemoglobin üretemezler.
Hamilelik sırasında da anemi gelişebilir. Hamilelik döneminde anne adayı, artan ihtiyaçları nedeniyle daha fazla demir, B12 vitamini ve folik aside ihtiyaç duyar. Bu maddelerin yetersiz alımı hamilelik sırasında kansızlığa yol açabilir, bu yüzden hamile kadınlara genellikle uygun vitamin ve mineral takviyeleri önerilir.
İleri yaş gruplarında da anemi sıkça görülebilir. İleri yaşlı bireylerde anemi, çeşitli hastalıklar, iç kanama veya kanser gibi belirtilerle ilişkilendirilebilir. Bu durumlar nedeniyle olmasa bile anemi belirtileri kişinin günlük yaşamını sınırlayabilir ve ruhsal-fiziksel sorunlara yol açabilir. Bu nedenle yaşlı bireylerde aneminin tedavi edilmesi büyük önem taşır.