Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararı kapsamında yer alan “snapback” mekanizması, son dakika bir anlaşma sağlanamayınca gece yarısı devreye girdi.
Avrupa’nın anlaşmadaki tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya, 28 Ağustos’ta süreci başlattı ve 30 günlük prosedürün sonunda 2015’te kaldırılan yaptırımlar geri geldi.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Tahran’ı “iyi niyetli doğrudan görüşmeleri kabul etmeye” çağırdı ve BM üyesi ülkeleri yaptırımları derhal uygulamaya davet etti. E3 ülkeleri de yaptırımların “son çare” olduğunu belirterek, İran’ın yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerini “sivil gerekçesiz” sürdürdüğünü öne sürdü.
İran ise Avrupa ülkelerinin hukuki dayanağının bulunmadığını, ABD’nin 2018’de anlaşmadan çekilmesiyle E3 ülkelerinin “katılımcı” statüsünü kaybettiğini savunuyor. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, “İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile şeffaf bir işbirliğine hazır, ancak ABD sürekli bahanelerle anlaşmayı engelliyor.” dedi.
Geri Dönen Yaptırımlar ve Etkileri
Mekanizmanın devreye girmesiyle, 2006-2010 yıllarında çıkarılan tüm BMGK kararları yeniden yürürlüğe girdi.
Buna göre:
-
Silah Ambargosu: İran’a konvansiyonel silah satışı yasaklandı.
-
Nükleer ve Füze Kısıtlamaları: Uranyum zenginleştirme, ağır su ve yeniden işleme faaliyetleri askıya alınıyor. Balistik füze geliştirme ve fırlatma yasaklandı.
-
Mali ve Seyahat Yasakları: Yüzlerce kişi ve kuruluşa varlık dondurma ve seyahat kısıtlamaları getirildi.
-
Deniz Ticareti Denetimi: BM üyesi ülkeler, İran’a giden veya İran’dan çıkan sevkiyatları denetleyebilecek ve el koyabilecek.
Bu kararlarla birlikte, daha önce ABD ve Avrupa’nın tek taraflı olarak uyguladığı yaptırımlar artık tüm BM üyeleri için bağlayıcı hale geldi.