Ayet-i kerimede buyrulur:
وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُواۜ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ
Herkesin amellerine göre dereceleri vardır. Rabbin onların yaptıklarından habersiz değildir. (En‘âm, 6/132)
ALLAH, İYİLERİ DE KÖTÜLERİ DE BİLİR
Bilgi:
Müslüman; Allah’a bağlılığı, haram ve günahlardan kaçınması, iyi ve yararlı davranışları en güzel şekilde yerine getirmesi oranında Allah katında derece elde eder. Sevapları arttıkça ahirette alacağı ödül ve kazanacağı derece yüksek olur. Kötülükleri işlemeyi ilke edinenlerin ise ahiretteki durumu kötü olur. Yapılan en küçük hayır, işlenilen en küçük kötülük de ahirette kişinin karşısına çıkartılır. Allah, her kulun yapıp ettiklerini bilen ve görendir. Herkes yapıp ettiklerine göre cennet veya cehennemde derecelendirilir.
Mesaj:
- Mümin, Allah’ın -celle celâlühû- rızasını kazandıracak ameller yapmaya ve günahlardan uzaklaşmaya gayret eder.
- İnsan ameline göre kıymet kazanır.
Kelime Dağarcığı:
Amel: İnsanın yaptığı iş, hareket ve davranış; dünya ve ahirette ceza veya ödül konusu olan her türlü iş.
Kaynak: Diyanet, Kur'an-ı Kerim'den Serlevha Ayetler
TEFSİR
- Şu bir gerçek ki Rabbin, halkı dinî gerçeklerden habersiz herhangi bir memleketi, kendilerine doğru yolu gösteren uyarıcılar göndermeden haksız yere helâk edecek değildir.
- Herkesin iyi veya kötü yaptığı işlere göre derecesi farklı olacaktır. Çünkü Rabbin, onların yaptıklarından habersiz değildir.
Allah Teâlâ, her bir topluma peygamber göndermiş, onlara emir ve yasaklarını bildirmiştir. Mesuliyetin, hesap ve cezanın adâletle olabilmesi için bu bir ilâhî kanun olarak uygulanmaktadır. Âyet-i kerîmede şöyle buyrulur:
“Ey Peygamber! Elbette biz seni hem insanları müjdelemen hem de uyarman için hak din ile gönderdik. Zaten içlerinden kendilerini uyaran bir peygamber gelmiş olmayan hiçbir toplum yoktur.” (Fâtır 35/24)
Bir diğer âyette ise peygamber gönderilmeyen toplumları Allah’ın cezalandırmayacağı şöyle haber verilir:
“Artık kim doğru yolu seçerse ancak kendi iyiliği için seçmiş olur. Kim doğru yoldan saparsa, o da ancak kendi zararına sapmış olur. Hiç kimse bir başkasının günah yükünü çekmez ve onunla yargılanmaz. Ayrıca biz, peygamber göndermedikçe kimseye azap etmeyiz.” (İsrâ 17/15)
Dolayısıyla Cenâb-ı Hak, peygamber gönderip uyarmadan hiç kimseyi emirlerini yapıp yapmadığından sorumlu tutmaz ve cezalandırmaz. Önce peygamberler gönderir, insanları uyarır, doğru yolu bulmaları için onlara mühlet verir, ıslah olup olmayacaklarına bakar. Buna rağmen gerçekleri kabule yanaşmazlarsa o zaman cezayı hak ederler. Çünkü Allah zulümden pak ve uzaktır. O, herkese iyi veya kötü yaptığı amellerine göre bir derece takdir eder. İyileri sâlih amellerine karşılık cennette derecelerle yükseltirken, kötüleri de günahlarına karşılık cehennemde derece derece aşağı indirir. Çünkü O, hiç kimsenin yaptığından habersiz değildir.
Sadi Şirâzî’nin anlattığı şu hikâye, insanın ancak amellerine göre bir netice elde edeceğini ne güzel ortaya koyar:
Arap hükümdarlardan biri yakınlarından birine şöyle der:
“- Falan adamın aylığını iki kat artırın. Çünkü saraya düzenli geliyor ve emirlere son derece dikkat ediyor. Öteki hizmet görenler ise eğlenceyle meşgul olup hizmette kusur ediyorlar; tembel davranıp işlerini gevşek tutuyorlar.”
Bir ârif zât bunu işitince vecde gelerek şöyle der:
“- Bir kimse iki sabah padişaha hizmete devam ederse, üçüncü gün hükümdar ona lutufkâr gözle bakar. O halde ihlasla ibâdet edenler, hiç Hak Teâlâ’nın dergahından ümitlerini kaybetmiş olarak dönerler mi?” (Sadi Şirâzî, Gülistan, s. 57-58)
