Kurbanlık Hayvanlar Hangi Özelliklere Sahip Olmalıdır?
Kurban kesmekle mükellef olan kimsenin bu ibadeti geçerli olarak yerine getirebilmesi için, kurbanlık hayvanın ve kesimin belirli şartlara uygun olması gerekmektedir. Bu şartlar, kurbanın sıhhat şartları olarak adlandırılır.
Hangi Hayvanlar Kurban Olarak Kesilebilir?
Koyun, keçi, sığır, manda ve deve kurban olarak kesilebilir. Tavuk, kaz, ördek, deve kuşu, ceylan gibi hayvanların kurban olarak kesilmesi geçerli değildir. Kurbanın geçerliliği açısından hayvanların erkek veya dişi olması fark etmez; ancak koyunun erkeği, diğer hayvanların ise dişisi daha faziletli görülmüştür.
Kurbanda Ortaklık Şartları
Koyun ve keçi sadece bir kişi için kurban edilirken, deve, sığır ve manda yedi kişiyi aşmamak şartıyla ortaklaşa kurban edilebilir. Bu hüküm Hanefîler dahil üç mezhebe göre kabul edilirken, Mâlikî mezhebinde ortak kurban kesimi caiz görülmez.
Kurban Edilecek Hayvanların Yaşları
Koyun ve keçi cinsinden hayvanlar bir yaşını doldurduktan sonra, sığır ve manda cinsinden hayvanlar iki yaşını, deve ise beş yaşını doldurduktan sonra kurban olarak kesilebilirler. Koyunun, semizlik ve gösteriş bakımından bir yaşındakilerle aynı olması halinde altı ayını tamamladıktan sonra da kurban edilebileceği görüşü fakihlerin çoğunluğu tarafından kabul edilir.
Hangi Hayvanlar Kurbanlık Olmaz?
Kurban edilecek hayvanın sağlıklı, düzgün, organları tam ve besili olması gerekmektedir. Kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bazı organları eksik (örneğin bir veya iki gözü kör, kulakları ve boynuzları kökünden kesilmiş, dili kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökülmüş, kuyruğu ve memesi kesik) hayvanlar kurban olmaz. Ancak hayvanın doğuştan boynuzsuz, şaşı, topal ve deli olması, biraz hasta olması, bir kulağının delinmiş veya yırtılmış olması kurban açısından sakınca oluşturmaz. Koyunun daha semiz ve lezzetli olması amacıyla doğduğunda kuyruğunun kısmen veya tamamen kesilmesi kusur sayılmaz.
Kurbanın Sahih Olmasının Şartı
Kurbanın sahih olabilmesi için belirlenmiş vakit içinde kesilmesi gerekmektedir.
Kurban Ne Zaman Kesilir?
Kurban, Kurban Bayramı'nın ilk üç günü, yani Zilhicce ayının 10, 11 ve 12. günlerinde, bayram namazının kılınmasından 3. günün akşamına kadarki süre içinde kesilebilir. Şâfiî mezhebine ve bazı fakihlere göre bu süre, bayramın 4. günü akşamına kadar uzatılabilir. Bayram namazı kılınmayan yerlerde sabah namazı vaktinden itibaren kurban kesilebilir. Kurbanın bayramın 1. günü kesilmesi daha faziletli görülmüş, kesimin gündüz yapılması tavsiye edilmiştir.
Gece Kurban Kesilir mi?
Geceleyin kurban kesmek, aydınlatma imkânının yetersizliği nedeniyle tehlike, hata ve zorluklara yol açabileceğinden bazıları tarafından caiz görülmemiş veya mekruh kabul edilmiştir. Ancak bu sakıncalar yoksa gece de kurban kesilebilir.
Kurbanın Kesilme Amacı Nedir?
Kur’an’da, kesilen kurbanlık hayvanların et ve kanlarının değil, bu kesimi yapan Müslümanın niyet, takva ve bağlılığının Allah’a ulaşacağı bildirilmiştir (Hac 22/37). Kurbanı diğer hayvan kesimlerinden ayıran da budur. Niyette asıl olan kalbin niyetidir, dil ile açıkça söylenmesi gerekmez. Hanefî mezhebinde, ortaklaşa kesilen kurbana bütün ortakların ibadet niyetiyle katılmaları şarttır. Ortaklardan birinin sadece et elde etme niyetiyle iştiraki, diğerlerinin kurbanını geçersiz kılar. Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre ise böyle bir ortaklık, kurban ibadetine zarar vermez.
Bir kimse, tek başına kesmek üzere aldığı büyük baş hayvana sonradan altı kişiye kadar ortak kabul edebilir. Kurbanlık niyetiyle alınan hayvan kesilmeden önce ölürse, zengin kimsenin tekrar kurbanlık satın alması gerekir, fakir için gerekmez. Kesimden önce kurbanlık kaybolursa ve sahibi ikinci defa kurbanlık alır da sonra birinci hayvan bulunursa, zengin de fakir de bunlardan sadece birini, tercihen daha iyi olanını keser. Fakirin ikisini de kesmesi gerektiği görüşü, fetvada tercih edilmeyen zayıf bir görüş olup, fakirin kesmesinin adak hükmünü alacağı noktasından hareketle söylenmiştir.
Mükellefler yanlışlıkla birbirlerinin hayvanlarını kesseler, her kesilen kurban, sahibinin kurbanı olmak üzere sahih olur. Etler dağıtılmamışsa değişim yaparlar; değilse helalleşir ve bir fark talep etmezler.
