Washington Üniversitesi’ne bağlı Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü’nün (IHME) Global Hastalık Yükü 2023 raporuna göre, tütün maruziyeti dünya genelinde 7 milyondan fazla insanın hayatına mal oldu. Rapora göre, tütün erkeklerde ölüm nedenleri arasında başı çekerken (5,59 milyon), kadınlarda yedinci sırada yer aldı (1,77 milyon).
Pazartesi günü Dublin’de düzenlenen Dünya Tütün Kontrol Konferansı’nda sunulan veriler, dünya genelinde tütün kaynaklı ölümlerde ciddi bir artış yaşandığını gözler önüne serdi. İngiltere’de 1990’dan bu yana tütüne bağlı ölümler %45 azalırken, dünya genelinde bu ölümler %24,4 oranında arttı. En çarpıcı artış ise %124,3 ile Mısır’da kaydedildi.
IHME araştırmacısı Brooks Morgan, “Tütün maruziyeti, dünyadaki her sekiz ölümden birine katkı sağladı.” açıklamasında bulunarak, bazı ülkelerde olumlu gelişmeler yaşansa da, birçok yerde durumun kötüleştiğine dikkat çekti.
Tütünün ekonomik yükü de oldukça yüksek. Arjantin merkezli Klinik ve Sağlık Etkinliği Enstitüsü (IECS) tarafından yapılan bir çalışmada, Bolivya, Honduras, Nijerya, Paraguay ve Uruguay’da tütüne bağlı ölümler 41.000 olarak belirlendi. Bu beş ülkede tütün kaynaklı sağlık harcamaları, verim kaybı ve bakım maliyetlerinin toplamı 4,3 milyar dolara ulaştı. IECS sağlık ekonomisi koordinatörü Natalia Espínola, bu rakamın ülkelerin toplam gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık %1’ine denk geldiğini ifade etti.
Tüberküloz ve Akciğer Hastalıkları Uluslararası Birliği’nin yürütme direktörü Cassandra Kelly-Cirino ise, “Bugün sunulan araştırma, tütünün hâlâ çağımızın en büyük halk sağlığı tehditlerinden biri olduğunu gösteriyor. Sağlıklı tütün ürünü diye bir şey yoktur; tütün endüstrisinin risk azaltma söylemleri zararları gizlemekten başka bir işe yaramıyor. Sıfır tolerans yaklaşımı benimsenmeli.” dedi.
Öte yandan, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) da tütünle mücadelede yeni tehditlere dikkat çekti. Özellikle gençler arasında yaygınlaşan nikotin ürünlerine karşı önlemlerin artırılması gerektiğini belirten WHO Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Tütün endüstrisi yeni ürünlerle gençleri hedefliyor. Bu kazanımlarımızı tehdit ediyor. Vergiler artırılmalı, ambalajlarda çarpıcı uyarılar yer almalı.” uyarısında bulundu.
Tütünle mücadelede teknolojik çözümler de devreye giriyor. Çin'deki Fudan Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, kişiselleştirilmiş mesajlar ve oyunlar içeren yapay zeka destekli bir mobil uygulamanın sigara bırakma oranlarını iki katına çıkardığını ortaya koydu. 272 kişiyle yapılan deneyde, uygulamayı kullananların %17,6’sı sigarayı bırakırken, kontrol grubunda bu oran sadece %7,4 oldu.
Uzmanlar, dünya genelinde tütün kontrol politikalarının kararlılıkla uygulanması gerektiğini ve gençlerin hedef alınmasını engelleyecek daha güçlü yasal düzenlemelere ihtiyaç olduğunu vurguluyor.