İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun liderliğindeki koalisyon hükümeti, Ultra-Ortodoks Yahudilerinin askerlik muafiyetine ilişkin yasa tasarısının geciktirilmesi nedeniyle dağılmanın eşiğine geldi. Koalisyon ortağı Şas Partisi, 11 Haziran’da yapılacak oylamada Meclisin feshi yönünde oy kullanacağını duyurdu.
Netanyahu hükümeti, 2022’den beri Şas Partisi ve Birleşik Tevrat Yahudiliği partileriyle birlikte yönetiliyor. Ancak zorunlu askerlik yasasının çıkarılamaması, Haredi kesiminin hükümetten çekilme tehdidini artırdı.
Son dönemde Netanyahu, hakkındaki yolsuzluk iddiaları ve 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e saldırısında güvenlik zafiyeti yaşanması nedeniyle halkın tepkisini çekiyor.
Haredilerden Netanyahu’ya Sert Uyarı
Parlamentoda yaşanan krizde Ultra-Ortodokslar, askerlik muafiyet yasası kabul edilmezse hükümeti düşürmekle tehdit etti. İsrail’de erkeklerin 3 yıl, kadınların ise 2 yıl zorunlu askerlik hizmeti bulunuyor.
Askere Gitmektense Hapse Girmeyi Göze Aldılar
Ultra-Ortodoksların askerlik yapmaktan kaçınmaları ve hapse girmeyi bile göze almaları, ülke içinde büyük tartışmalara yol açtı. Yaklaşık yüzde 13’lük bir nüfusa sahip olan bu kesim, askerlik muafiyetleri nedeniyle toplumda derin bir bölünmeye sebep oldu.
İsrail Ordusu Zor Günler Yaşıyor
2023 yılından beri süren Gazze saldırıları kapsamında 360 binden fazla yedek asker harekete geçirilmesine rağmen, askerlik çağrılarına yanıt azaldı. Ordunun sosyal medyada asker toplama çalışmaları ise yetersiz kaldı.
Mahkeme ve Hükümet Arasında Gerilim
1948’den beri askerlik muafiyeti bulunan Ultra-Ortodoksların sayısı yıllar içinde arttı. 2017’de İsrail Yüksek Mahkemesi muafiyetlerin yasaya aykırı olduğunu belirtti ancak hükümet geciktirme taktikleriyle yasanın çıkmasını engelledi.
Tutuklama Tehdidi
Şas Partisi, yasa tasarısı onaylanmazsa koalisyondan ayrılacağını açıkladı. Diğer bir ortak parti Degel HaTorath da benzer tehditle hükümetten çekilme sinyali verdi. 2026 seçimleri öncesi Meclis feshedilirse, yeni hükümetin kurulması aylarca sürebilir. Askerlikten muaf olmayan Haredi Yahudilerine ise binlerce askerlik tebligatı gönderildi ve itiraz etmeyenlerin tutuklanacağı bildirildi.
Askerlikten Muaf Olmalarının Nedeni
Haredi Yahudileri, askerlikten muaf tutulmalarını dini vecibelerini yerine getirme zorunluluğuna bağlıyor ve hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını belirtiyorlar. Haham Ephraim Luft, "Yahudi halkı tarih boyunca dinlerinden vazgeçmeye zorlayan kararnamelere karşı direndi, bunu yaparken hayatlarını feda etti. İsrail yasa tasarısı da İspanyol Engizisyonu gibidir" dedi.
Savaşın Bitmesini İstiyorlar
İbrani Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Gayil Talshir, Haredi toplumunun savaşın bitmesini beklediğini, muafiyet yasasını da ancak o zaman alabileceklerini düşünüyor. Kudüs ve Bney Brak’ta yaşayan Harediler, orduda bulunmak istemediklerini, asıl amaçlarının Yahudi şeriatını yaşamak ve öğrenmek olduğunu belirtiyor.
Toplum İçinde Gerilim
Askere gitmek isteyen Harediler, kendi toplumları içinde tepkiyle karşılanıyor ve bu durum İsrail içinde sık sık gerilim yaratıyor.
Netanyahu hükümeti, İsrail koalisyon krizi, Haredi Yahudileri askerlik muafiyeti, Şas Partisi, İsrail Meclisi feshi, askerlik tartışması, Ultra-Ortodoks Yahudiler, İsrail siyasi krizi, İsrail askerlik yasası